Interview: Pit & passie voor vermoeide heldinnen
(c) Annette Bot
Nicolien Bot is zelfstandig trainster en coach, vooral op het gebied van leiderschap en persoonlijke effectiviteit. Haar trainingen geeft ze voornamelijk aan politie en zorginstellingen. In zorginstellingen geeft ze ook haar training 'vermoeide heldinnen'.
Wat zijn de eerste reacties op je boek?
"Voorafgaand aan het boek, is er een persbericht uitgegaan met de onderzoeksgegevens. Dat alleen al maakte veel los. Veel mensen zien er een bevestiging van een vooroordeel in en plaatsen de uitkomsten van het onderzoek direct in het licht van emancipatie. Zo vroeg een journalist van het Reformatorisch Dagblad aan mij of vrouwen toch niet beter thuis zouden kunnen blijven. Anderen reageerden met: 'zie je wel vrouwen verdienen te weinig' of 'mannen doen te weinig in het huishouden'. Sommige mannen reageerden weer met 'wij zijn ook moe, maar wij zeuren er minder over' en ga zo maar door. Terwijl ik dit boekje niet geschreven heb om iets te bewijzen. Ik ben gaan onderzoeken en schrijven vanuit een benieuwde houding."
Vermoeide heldinnen gaat over hoe wij als vrouwen niet iets moeten worden, maar over herinneren wie we al zijn. Hoe is dit inzicht bij jou tot stand gekomen?
"Ik ben opgevoed met bepaalde normen die uiteindelijk innerlijke stemmetjes in mijn hoofd werden. Mijn moeder is een West-Friese, met tegenslag zei ze 'kom op'. Als ik liefdesverdriet had, kreeg ik een wijntje en een sigaretje en moest het daarna klaar zijn. Het uiten van verdriet zag ze als een zwaktebod. Natuurlijk heeft het ook z'n goede kanten, zoals het leren van doorzettingsvermogen. Toch kwam ik mezelf behoorlijk tegen toen ik chronisch ziek werd. Mijn haptonoom zei: 'Jij vecht tegen je ziekte in plaats van met je ziekte'. Ik liet me nog steeds leiden doordat 'kom op'-stemmetje in plaats van dat ik vanuit de ziekte zocht naar manieren om er mee om te gaan."
"Ik kreeg een hoogstwaarschijnlijke ME-diagnose, terwijl ik in die tijd werkte als ZZP-er. Alleen met een definitieve diagnose kreeg ik geld uitgekeerd. Dus rolde ik van het ene ziekenhuisonderzoek in het andere en kwam geen stap verder. Totdat ik besloot om het los te laten. Voor mij was dat een moment dat ik mezelf herinnerde en op zoek ging naar mijn eigen antwoorden. Veel vrouwen herontdekken zichzelf als ze hun eigen richting bepalen en ophouden te voldoen aan de maatschappelijke norm."
Heb je de antwoorden gevonden?
"Ik ontdekte dat ik mezelf volledig had overgeleverd aan het ziekenhuis. Toen begon ik het heft terug te nemen in eigen handen. Ik heb drie artsen gezocht in het alternatieve circuit. Dat waren 'dijken van wijven'. Hun aanpak paste precies bij wat ik nodig had. Zo waren ze niet zozeer gericht op diagnosticeren, maar eerder op het met volle aandacht in het moment zijn. Ik had bijvoorbeeld een aryuvedische arts die altijd afsloot met een gebed. Of je nou gelovig bent of niet: het voelt zo liefdevol als iemand dat voor je doet. Ik voelde toen heel sterk dat het goed kwam en dat is ook gebeurd."
In je boek beschrijf je dat vrouwen zo weinig tijd voor zichzelf nemen om rust te nemen en te ontspannen. Heb je hier een verklaring voor?
"Fysiek zijn vrouwen al zo anders dan mannen. Zo kijkt een man gericht naar een ding terwijl een vrouw ook alles in haar ooghoeken ziet. Dat maakt ons gevoelig voor behoeftes van anderen. De gewoonte die vrouwen hebben ontwikkeld, is hier direct op te reageren en dat maakt ons moe. Vrouwen hebben poreuze grenzen. Het vermogen om indrukken binnen laten te komen, is een kwaliteit. We moeten hier alleen een maat in zien te vinden. Mannen kunnen daarentegen van ons leren om zich meer open te stellen en meer te zien."
De voorbeelden van helden uit de geschiedenis zijn talloos. Hoe kan het dat er veel minder bewaard is gebleven van heldinnen?
"Vrouwelijke kwaliteiten zijn cultureel minder zichtbaar. De mannelijke energie is er één die heel erg naar buiten gericht is en dus gericht is op effecten en resultaten. Vrouwelijke energie is meer naar binnen gericht. Dit verschil zie je trouwens al aan de geslachtsdelen en de functie van het lichaam zelf. Zo is een zwangerschap van negen maanden een intensief, innerlijk proces dat voor de omgeving vrij onzichtbaar is. En als een vrouw ervoor zorgt dat de kinderen goed in hun vel blijven zitten, is dit niet concreet meetbaar. Dat is het lastige: heldinnen kunnen daardoor minder turfjes op hun zwaard zetten. Vrouwen zijn zich daarom met het mannelijke, het naar buiten gerichte gaan identificeren. Dit manifesteert zich bijvoorbeeld in het streven naar het perfecte uiterlijk en het gericht zijn op carrière."
Wat is voor jou de ideale emancipatie?
"Ik vind het onzinnig om net zoveel vrouwen als mannen in topfuncties te hebben. Dan heb je voldaan aan de cijfers, de mannelijke norm, maar heb je dan ook voldaan aan de vrouwelijke klank die zo hard nodig is? In mijn boek benoem ik een onderzoek naar waarom vrouwen minder leidinggevende functies hebben. Daar kwam uit naar voren dat vrouwen te weinig risico namen. Er werd dus een mannelijke meetlat naast gelegd. Het gericht zijn op het veilige, het duurzame en het evenwichtige zijn ook kwaliteiten; vrouwelijke kwaliteiten, maar die worden minder gewaardeerd en herkend. Terwijl de financiële crisis duidelijk maakt hoe belangrijk deze vrouwelijke waarden zijn. Ik geloof overigens niet dat je de schuldvraag bij mannen moet neerleggen. Vrouwen hebben het immers laten gebeuren. We dragen allemaal verantwoordelijkheid."
"Probleem is niet alleen dat mannen vrouwelijke waarden minder waarderen, vrouwen doen dat zelf ook. Veel vrouwen voelen zich minderwaardig omdat ze zichzelf niet op waarde weten te schatten. Of ze gaan zich overschreeuwen, waarbij ze gebruik maken van mannelijke overstretching. Voor mij bestaat de ideale organisatie uit een mix van vrouwelijke en mannelijke waarden. Je hoeft alleen maar naar de huidige problemen te kijken om je te realiseren dat vrouwelijke waarden als duurzaamheid, harmonie en het gewetensvolle kijken hard nodig zijn. Zo hoorde ik de Dalai Lama ooit zeggen: 'Mannen ontwikkelen kennis, maar vrouwen toetsen of die ten goede aangewend wordt'. In elke vrouw zit een heldin verscholen die wakker moet worden. Daarom schreef ik dit boek."
¤ 16,90
ISBN: 978 90 259 6089 6
