De invloed van een narcistische ouder op het kind
Narcistische ouders kunnen een diepe impact hebben op de emotionele en psychologische ontwikkeling van hun kinderen. Kinderen van narcistische ouders groeien vaak op met een verstoring in hun hechtingsstijl, wat kan leiden tot zowel verlatingsangst als bindingsangst. Daarnaast ontwikkelen ze vaak codependency (mede-afhankelijkheid), waarbij ze hun eigen wensen en behoeften onderdrukken om bevestiging, goedkeuring en liefde van anderen te krijgen.
Hechtingsproblematiek
Een veilige hechting ontstaat wanneer een kind consistent liefde, aandacht en emotionele steun ontvangt van de ouders. Bij narcistische ouders ontbreekt dit vaak, omdat ze hun eigen behoeften en imago centraal stellen. Dit kan leiden tot:
- Angstige hechting (verlatingsangst): Angst om verlaten te worden, extreme behoefte aan bevestiging en moeite met loslaten.
- Vermijdende hechting (bindingsangst): Moeite met intimiteit, emotionele afstandelijkheid en een sterke behoefte aan onafhankelijkheid.
- Gedeactiveerde of gedesorganiseerde hechting: Een mix van angst voor verlating en een angst voor nabijheid, vaak resulterend in intense, wisselvallige relaties.
Hoe narcistische ouders onveilige hechting veroorzaken
Narcistische ouders bieden vaak een wisselwerking van intermitterende liefde en afwijzing; soms lijken ze warm en zorgzaam, maar zijn vaak kil en kritisch. Dit zorgt voor verwarring bij het kind en een diepgewortelde angst om verlaten te worden. Daarnaast is er sprake van voorwaardelijke liefde; het kind leert daarmee dat liefde verdiend moet worden door gehoorzaam te zijn of te voldoen aan de behoeften van de ander. En doordat narcistische ouders veel gaslighting en manipulatie toepassen, laten ze hun kind twijfelen aan de eigen gevoelens en herinneringen. Daarnaast is er sprake van emotionele verwaarlozing of mishandeling, wat ervoor zorgt dat het kind zich onzichtbaar en onveilig voelt, maar toch blijft hunkeren naar bevestiging.
Onveilige hechting door narcistische ouders kan er dus voor zorgen dat een kind zich op een ongezonde manier aan hen bindt, zelfs als de ouder schadelijk of emotioneel gewelddadig gedrag vertoont. Dit mechanisme kan bij een kind op latere leeftijd leiden tot ongezonde relatiepatronen, zoals het Stockholm-syndroom in relaties, waarbij iemand loyaal blijft aan een persoon die hem/haar emotioneel of fysiek schaadt.
Dit ontstaat doordat de dader af en toe liefde of goedkeuring geeft, waardoor het slachtoffer hoop blijft houden. En het slachtoffer gaat het gedrag van de dader rechtvaardigen om de pijnlijke realiteit draaglijker te maken. Tevens ontstaat er angst en afhankelijkheid en is het slachtoffer heel erg bang om los te laten en voelt zich zonder de dader verloren.
Codependency en narcistische ouders
Kinderen van narcistische ouders leren vaak dat hun eigen gevoelens en behoeften ondergeschikt zijn aan die van hun ouders. Dit kan leiden tot codependency, waarbij iemand zich extreem richt op de emoties, wensen en goedkeuring van anderen, vaak ten koste van zichzelf. Symptomen hiervan kunnen zijn:
- Moeite met grenzen stellen
- Een sterke behoefte aan goedkeuring
- Angst om anderen teleur te stellen
- Moeite met het herkennen van eigen behoeften
Doorbreken van het patroon
Maar er is ook positief nieuws, want al is het zeer schrijnend als je als kind te maken hebt (gehad) met een narcistische ouder, het is als volwassene zeker mogelijk om deze patronen te doorbreken door therapie, onder ander door bijvoorbeeld EMDR-therapie. Maar ook inzichtgevende therapie; leren begrijpen waar de patronen vandaan komen, grenzen te leren stellen, door onder andere nee te leren zeggen en je eigen behoeften voorop te leren stellen. Daarnaast is het belangrijk om zelfliefde en zelfwaardering te ontwikkelen, zonder de bevestiging van buitenaf. Ook is het belangrijk om je bewust te worden van je triggers en automatische reacties, want pas op dat moment kun je patronen doorbreken.
Heb jij zelf specifieke ervaringen of uitdagingen waar je tegenaan loopt in relaties of zelfontwikkeling? Neem dan contact met me op voor het maken van een afspraak.
Dit artikel is geschreven door Charlotte van der Hoeven, Coaching & Training.
Iedere derde zondag van de maand verschijnt zij hier met een column op Ze.nl
Charlotte van der Hoeven is professioneel coach en therapeut en heeft zich gespecialiseerd in narcistisch misbruik. Meer informatie hierover kun je vinden op haar website www.narcismevrij.nl of op de Facebook-pagina van Narcismevrij.nl.
