Seksisme: wanneer is iets seksistisch?

Seksisme: dat is iets uit de jaren 50, toch? Volgens psychologen gebeurt het vaker dan we doorhebben. Je kunt namelijk ook positief gediscrimineerd worden vanwege je vrouw-zijn. En dat hebben we vaak niet eens in de smiezen. Dus, wat ís seksisme nou precies? En wat moet je doen als je hier last van hebt?

Lees ook: Onderzoek wijst uit: dit is waar mannen zich druk om maken

Wat is seksisme?

“Discriminatie op grond van het geslacht”, schrijft Van Dale bij de definitie van seksisme. Het hoeft niet per se negatief te zijn. Discrimineren betekent namelijk ‘onderscheid maken’. Dus: seksisme is een waardenoordeel op basis van iemands geslacht. Een ernstige vorm van seksisme is mannenhaat (misandrie) en vrouwenhaat (misogynie).

Seksisme kan zich uiten in een oordeel, maar ook in een actie. Vaak zijn deze gebaseerd of gemotiveerd door het stereotype over het geslacht in kwestie. Voor vrouwen zijn dat: emotioneel, niet-ambitieus, matige intelligentie, familie-georiënteerd en gericht op uiterlijke schoonheid. En voor mannen zijn dat: beschermend, stoer, zelfverzekerd, maar ook dominant en agressief. De voornaamste reden voor seksistische meningen of acties zijn vaak het gevoel van superioriteit van het ene geslacht over het andere. 

Mannen en vrouwen in deze hokjes zetten doen we vaak onbewust. Onze hersenen gebruiken vooroordelen om te kunnen inschatten of iets of iemand een bedreiging vormt. Ons stereotype beeld over mannelijke mannen en vrouwelijke vrouwen kan ervoor zorgen dat we - misschien onbewust - seksistisch denken en/of handelen. 

Is seksisme verboden?

In artikel 1 van de Nederlandse grondwet staat dat discriminatie verboden is. Discriminatie op basis van geslacht - seksisme dus - valt daar ook onder. De Algemene wet gelijke behandeling (AWBG) biedt bescherming aan mensen die gediscrimineerd worden. Je kunt je beroepen op de bescherming wanneer er sprake is van discriminatie op het gebied van arbeid, goederen/diensten, het vrije beroep (ZZP’ers), vakbonden/verenigingen en sociale bescherming (uitkeringen). 

Lees ook: Dit is wat je moet doen bij seksuele intimidatie op de werkvloer

Positieve seksisme versus negatieve seksisme

Seksisme komt op allerlei plekken voor: de werkvloer, in het gezin, in vriendengroepen, in een relatie, op scholen, reclame en in de media. Dit kan zowel in negatieve zin of positieve zin zijn. 

Voorbeelden negatief seksisme

• Jij verdient als vrouw een lager loon dan een mannelijke collega, bijvoorbeeld omdat je vaker afwezig bent vanwege je menstruatieklachten of zwangerschap. 
• Van de vrouwen in het gezin wordt verwacht dat zij het huishouden doen omdat zij ‘er beter in zijn’. 

Voorbeelden van positief seksisme

• Vrouwen hoeven geen entree te betalen voor een bepaalde club/kroeg en een man wel. 
• Je mannelijke collega's laten jou altijd voorgaan. 

Seksistisch of vriendelijk?

Maar positief seksisme is best handig, toch? Wie houdt er niet van een gratis drankje? En dat een man de deur voor je openhoudt is gewoon een kwestie van beleefdheid? Niet iedereen is het daarmee eens. Positieve onderscheid op basis van je geslacht is vaak wel welkom is bij vrouwen. Dat blijkt uit onderzoeken van Britse psychologen. Volgens hen verwarren veel vrouwen positief seksisme met vriendelijkheid. In werkelijkheid blijken de desbetreffende ‘vriendelijke’ mannen juist eerder tegen gelijke rechten voor vrouwen te zijn. Verder zijn ze minder bereid om huishoudelijke taken te verdelen, meer geneigd om huiselijk geweld goed te praten en zijn óók op een vijandige manier seksistisch.

Sidenote: dit geldt natuurlijk niet voor alle mannen. Dat een collega een keer te deur voor je openhoudt, betekent niet dat hij je het liefst de hele kantoorvloer ziet stofzuigen. Als jij je niet goed voelt bij de 'voorkeursbehandeling', dan kun je er natuurlijk vriendelijk voor bedanken.

Wat te doen tegen seksisme? 

Word jij gediscrimineerd op basis van je geslacht? De eerste stap is voor jezelf opkomen: laat de persoon in kwestie weten dat er niet van gediend bent. Ga het gesprek aan: leg duidelijk uit waarom het niet oké is. Soms is dat genoeg, soms niet. Wanneer de zaak ingewikkelder is, kun je de volgende stappen ondernemen: 

1. Maak een melding bij de werkgever of de organisatie.
2. Schakel hulp in van een anti-discriminatiebureau.
3. Doe eventueel aangifte bij de politie. 

Helpt dit niet? Dan kun je ook juridische hulp ontvangen van het College voor de Rechten van de Mens.

Lees ook: Door dit trucje zullen mensen niet meer tegen je liegen