De gewelddadige kooi?

Acht uur op een doordeweekse avond: mijn vriend en ik nestelen ons op de bank voor ons dagelijks half uurtje real life-tv. We lachen om het gekibbel, gniffelen om het gestook tussen stelletjes en verbazen ons over de onzinnige uitspraken van minder snuggere bewoners. Heerlijk!

Ophef alom over 'moeder Natasia' die haar twee jonge kinderen achterlaat om voor lange tijd in De Gouden Kooi te gaan zitten. Iedereen heeft er een mening over en zelfs de politiek bemoeit zich ermee. Uiteindelijk bloedt het onderwerp min of meer dood.

Half juli is De Gouden Kooi opnieuw gesprek van de dag. Dit keer vanwege een gewelddadige actie van zes bewoners tegen het Kooi-stel Huub en Lieke. (Zie filmpje.)

Kijkers én niet-kijkers spreken hun afschuw uit over het geweld en gescheld. De Gouden Kooi zou gestopt moeten worden. Het zou aanzetten tot geweld en pestgedrag. Niet alleen leken verkondigen dit: de Stichting Europees Expertisecentrum voor Veiligheid spant zelfs een rechtszaak aan tegen de makers van het programma om het zo van de buis te krijgen.

Voorzitter van de stichting, psycholoog Bob van der Meer noemt het programma 'ziek'. Het zet aan tot geestelijk en seksueel geweld, aldus Van der Meer. Hij lijkt te weten waar hij over praat: er zijn al heel wat (advies)boeken van zijn hand verschenen omtrent het onderwerp pesten en geweld Eerder heeft hij in zijn boek School en geweld, oorzaken en aanpak al aangegeven dat geweld op tv jonge mensen (en dus niet alleen kinderen) aan kan zetten tot soortgelijk gedrag. Omdat het een bepaald beeld geeft van 'de attituden en waarden van de wereld van volwassenen'. En dat zou dus ook gelden voor De Gouden Kooi.

Klinkt allemaal best aannemelijk, en meneer Van der Meer heeft meer wetenschappelijke kennis dan ik. Maar... hoe zit dat dan met alle films en dramaseries die we zien? Geloof mij: in de saaiste aflevering van het good old burgertrutten-Baantjer zit heel wat meer bloed en geweld dan in een hele week Gouden Kooi. En ook GTST is niet braaf. Oké, de scheldpartijen zijn wat 'beschaafder', maar genoeg gruweldaden passeren de revue. Hoe zit het dan daarmee: moeten programma's als deze ook van de buis? Oftewel: waar trekken we de grens?

Bob van der Meer, vindt dat het geweld in de media grootschalig aangepakt moet worden, ook agressieve computergames en films. 'Maar wanneer een verbod hierop wordt voorgesteld, is voortdurend het argument dat dit niet kan vanwege de in Nederland van toepassing zijnde vrijheid van meningsuiting. Het moet eens afgelopen zijn met het ontkennen van een relatie tussen de media en geweld. Onderzoek en de praktijk laten immers zien dat er wel degelijk een oorzakelijk verband is. Fysiek en verbaal geweld in de media dien je daarom  structureel aan te pakken, maar daarvoor mist men in de Kamer de politieke moed.' Aldus Van der Meer. De psycholoog is er dus voor om alle geweld, in welke vorm ook, uit de media te weren. De Gouden Kooi is slechts een begin, wat hem betreft.

Niet alleen de deskundige heeft een mening. Wat vindt ZE van deze kwestie?

Astrid (32) heeft zelf niks met programma's als De Gouden Kooi. 'Ik heb ook het idee dat het soort mensen dat er naar kijkt hetzelfde type is als dat er in mee speelt. Deze mensen associëren zich waarschijnlijk eerder met de deelnemers.' Maar of ze zich ook verlagen tot dit soort pesterijen, daar twijfelt Astrid aan. 'Zodra er in een serie als GTST absurde dingen gebeuren vind ik het in ieder geval zo onrealistisch worden dat ik het niet leuk meer vind om er naar te kijken. Om die reden vind ik dat geweld beperkt moet blijven tot een bepaalde grens. Maar waar die grens ligt is moeilijk aan te geven.' Hoewel ze er zelf weinig aan vindt, zegt Astrid een verbod op gewelddadige programma's niet direct nodig te  vinden.

Ook Klaartje (28) is tegen een verbod. 'Ook al voegt dit programma echt niks, maar dan ook niks toe.' Zij stelt dat er vooral gekeken moet worden naar het tijdstip van uitzenden, zodat kinderen er niet mee geconfronteerd worden. Ook de toegang tot dit soort programma's op internet zou volgens haar moeilijker gemaakt moeten worden. Volwassenen die zich laten beïnvloeden door dit soort programma's zijn volgens Klaartje toch al verpest. 'De gemiddelde mens met een beetje normale opvoeding weet dit soort programma's prima te relativeren en voor hen is het dan ook puur vermaak.'

Rianne (25) vindt het wél terecht dat De Kooi dit jaar stopt. 'Het is namelijk geen 'reality' meer, omdat die mensen in De Gouden Kooi uit de realiteit zijn gezet en in een heel eigen wereld leven. Wat zelfs tot onmenselijke situaties kan leiden. Maar ja, dat is juist weer  zo menselijk...' Het geweld en de pesterijen in het programma vindt Rianne afschuwelijk. Met name omdat de programmamakers er volgens haar alleen maar op uit zijn te scoren. Op welke manier ook. 'In tegenstelling tot bijvoorbeeld  Big Brother. Dat was ook wel eens gewoon 'boring'.'Maar De Kooi gaat Rianne dus te ver. 'Domme, beïnvloedbare personen nemen er een voorbeeld aan.' Met haar mening over geweld in films, series en games lijkt ze zichzelf tegen te spreken: 'Dat mag best, ook al vind ik games soms nogal ver gaan. Maar daarom wordt er toch een leeftijdsgrens aan gesteld?'

Gezien de reacties, verschilt Ze nogal van mening. Het enige waarover eensgezindheid lijkt te bestaan, is dat kinderen beschermd moeten worden tegen geweld in de media. Bijvoorbeeld door tv-programma's later uit te zenden of door een minimumleeftijd te adviseren. Het feit dat volwassenen ook beïnvloed kunnen raken door geweld in de media, lijkt Ze niet genoeg reden te vinden het te verbieden. En het is te betwijfelen of het überhaupt te realiseren valt, zo'n verbod als Van der Meer voor ogen heeft. Het is inmiddels al zo geïnfiltreerd in onze multimedia-maatschappij. Het volledig weren van geweld lijkt ondoenlijk.

Wat betreft De Gouden Kooi kan ik me nog tot en met december elke dag verheugen op het ordinaire gekibbel en op de snode plannetjes van Huub, Jaap, Lieke en de andere bewoners. Via een stemming onder de kijkers wordt eind dit jaar vroegtijdig bepaald wie het huis en de miljoenen wint. Tegenstanders van het programma kunnen dus tevreden zijn: het zal niet oneindig doorgaan. Maar of daarmee ook het geweld en pestgedrag van de Nederlander minder wordt...?