Zelfmoord, en dan?

De laatste drie keer dat ik de trein heb gepakt, heeft steeds iemand zich ervoor gegooid. Ik vroeg me af; gebeurt dat nu steeds meer, of lijkt dat alleen maar zo omdat ik er toevallig een paar keer achter elkaar mee word geconfronteerd?

 

Omdat die gedachte in mijn hoofd bleef zitten, zocht ik het op. Het aantal zelfmoorden blijkt inderdaad toe te nemen. Het CBS spreekt zelfs van een toename van 30% in zes jaar tijd... Dat is niet niks. Die cijfers zijn nog op te splitsen per leeftijd en bevolkingsgroep, maar feit is dat het aantal zelfdodingen toeneemt. Waaraan zou dat kunnen liggen? Wat drijft mensen er toe om op zo’n manier een einde aan alles te willen maken? 

 

 

Nabestaanden
Want, laten we eerlijk zijn: het maakt geen einde aan alles. Voor de nabestaanden is het vaak juist het begin van een hele lange strijd. Een levenlang schuldgevoel, ruzies binnen de familie en de confrontatie met een groter deel van het verhaal, dat druppelsgewijs via alle instanties bij de achterblijvenden binnenkomt. Niet eens een achtbaan, maar een complete kermis van over elkaar heen vallende emoties. Die weer andere emoties met zich meebrengen, en een zoektocht naar het waarom.

 

Schulden
Naomi (43, naam gefingeerd) vertelt over de zelfmoord van haar broer, en de nasleep daarvan. “Het is heel moeilijk om in zo’n geval emoties en verstand te scheiden, en vooral je eigen ego uit de oordeelvorming weg te laten. Bij ons in de familie heeft het voor veel verdeeldheid gezorgd, en zelfs voor verlies van onderling contact. Het ergste vind ik het voor mijn moeder, die blijft zich maar afvragen: waaróm!?. Ik wist dat ik genoeg voor hem had gedaan, maar de familieleden - níét mijn moeder - die dat niet hadden gedaan, en zelfs slecht over hem gesproken hebben, buitelden direct erna over elkaar heen om hem maar de grootste en mooiste crematie ooit te geven. Dat voelde voor mij als narcisme, als het verwerken van hun eigen schuldgevoel. Dat mogen ze, maar ik word gedwongen mee te betalen aan die crematie. Hij had zo’n enorme berg schulden, hij had ook een gemeentelijke begrafenis kunnen krijgen. Dat klinkt hard, maar is het niet. Ik heb het financieel al moeilijk genoeg, en heb het niet nodig om door een dure crematie in het reine te komen met zijn dood. Het voegt voor mijn gevoel ook niets toe voor hem. Ik begrijp zijn redenen. Ik begrijp dat hij rust zocht in zijn hoofd. Hij kon en wilde niet meer geholpen worden.” In het geval van Naomi’s broer bleken schulden de hoofdmoot uit te maken van de oorzaak, en een sociale fobie. “Hij had zo’n minderwaardig gevoel over zichzelf, dat hij zich overal veel meer en beter voordeed dan hij was. Hij dacht dat hij niet genoeg was, terwijl hij dat juist wel was voor iedereen die hem kende.”
 

 

Veel mensen verkeren momenteel financieel in zwaar weer. Gerijmd met de cijfers van het CBS - de toename is vanaf 2008 - zou je de crisis als oorzaak van de toename kunnen aanwijzen. Als je alles verliest dat je hebt opgebouwd, of belangrijk voor je is, valt een grote bestaansreden weg. Heb je dan ook nog een onmacht om dat op te lossen, dan vloeit daar vaak automatisch een nog harder kelderend zelfbeeld uit voort. 

 

Niks meer wat je tegenhoudt
Arjan (40, naam gefingeerd) deed een poging tot zelfmoord, maar werd op tijd gevonden. “Als de gedachte voor het eerst bij je opkomt, denk je aan de mensen die je achterlaat. Dan haalt steeds iets je terug. De gedachte aan iemand, of hoop op een oplossing. Maar van die strohalm breekt steeds een stukje af, steeds meer, tot er niks meer is wat je nog tegenhoudt. Tot je alleen nog de gedachte overhebt dat je niks waard bent, niks kunt en nergens goed genoeg voor bent. Je kunt jezelf niet eens meer uit je ellende trekken, en je denkt dat je iedereen alleen maar een plezier doet met jouw dood. Dan ben niet alleen jij, maar is iedereen van de last van jouw leven af. En dat is het punt dat een gedachte een bewust plan wordt. Een plan dat je uitzicht biedt op een einde aan alle ellende, daar kun je zelfs nog energiek van worden. Want het lijkt een heel verstandig besluit, als je zo diep zit dat er geen licht meer lijkt te zijn.”
 

 

Psychologische hulpverlening
Beiden roemen Slachtofferhulp, maar wijzen ook op slecht communicerende instanties of compleet falende psychologische hulpverlening die mensen van de regen in de drup helpt. Met Arjan gaat het nu langzaam beter. Hij heeft een góéde psycholoog gevonden, en wil benadrukken dat er gevraagd moet worden naar ervaringen van anderen daarmee. “Voordat je, na heel veel moeite, je ziel eruit kotst bij iemand en vervolgens merkt dat ze volkomen incompetent zijn om daar mee om te gaan. Dat is namelijk het moment dat je weet: dat breng ik niet nog een keer op. Dat is ook een moment dat voor velen opgeven betekent.”

 

Ikzelf ben in elk geval blij dat ik nooit iemand zo aan heb hoeven treffen, of machinist ben geworden. Voor mij een halfuur vertraging, voor hen het begin van nog meer ellende. Want zelfmoord is buiten een gevolg, ook een oorzaak. Van heel veel nieuwe problemen.