Heftig: driekwart van medewerkers NPO kreeg te maken met grensoverschrijdend gedrag
Het onderzoek van de Commissie-Van Rijn naar grensoverschrijdend gedrag bij de NPO toont een shocking beeld. Niet voor niets is de onderzoekscommissie zelf "zeer geschrokken" over de ernst van het wangedrag. Wat blijkt? Driekwart van de medewerkers, ruim 1.484 mensen, kreeg te maken met grensoverschrijdend gedrag. Wow! Zo kwam bij tv-programma De Wereld Draait Door onder meer fysieke intimidatie voor.
Onderzoek grensoverschrijdend gedrag bij NPO
Het onderzoek naar grensoverschrijdend gedrag bij de NPO werd gedaan naar aanleiding van een eerder onderzoek, van de Volkskrant, over wangedrag bij De Wereld Draait Door. Uit dat onderzoek bleek dat er een angstcultuur heerste op de werkvloer van DWDD, voornamelijk door presentator Matthijs van Nieuwkerk. Hierna volgt een onderzoek van de Commissie-Van Rijn naar eventueel grensoverschrijdend gedrag bij de NPO, dat ruim een jaar duurt. En wat blijkt nu? Het grensoverschrijdend gedrag bij de publieke omroep speelt kennelijk "breed". Voor dit onderzoek vulden 2.566 (oud-)medewerkers vragenlijsten in. Hieruit komt naar voren dat drie van de vier medewerkers bij de NPO, ruim 1.484 mensen, te maken heeft gekregen met grensoverschrijdend gedrag.
Schreeuwcultuur
De onderzoekscommissie is "zeer geschrokken" over de ernst van de situatie. Volgens oud-minister Martin van Rijn vraagt dit om een "serieuze aanpak". In het onderzoeksrapport staat dat "op alle niveaus teveel is weggekeken". Dat terwijl wel indringende signalen werden afgegeven vanaf de werkvloer én vanuit de P&O, die verantwoordelijk zijn voor zorg over het personeel.
Het grensoverschrijdende gedrag ontstond vooral door gebrek aan goed leiderschap. Hierdoor was het onduidelijk wie verantwoordelijk was voor de zorg van personeel. Daarnaast was sprake van constante onzekerheid bij werknemers door concurrentie op alle niveaus. Hierdoor durfden collega's elkaar ook niet te helpen, omdat ze bang waren voor hun eigen baan.
In het onderzoek wordt gesproken over een zogenoemde 'schreeuwcultuur' bij de NPO. Vaak ontstonden enorme ruzies en stemverheffingen en werden medewerkers "verrot" gescholden. Ook werden ze onder meer vernederd, waardoor ze uiteindelijk huilend wegliepen. Daarnaast stonden collega's weleens 'neus aan neus' tegenover elkaar, werden medewerkers 'tegen de muur gedrukt' en werd er met stoelen en glazen gegooid. Dit gebeurde onder andere op de werkvloer bij DWDD en voornamelijk presentator Matthijs was hier verantwoordelijk voor. In gesprekken met het onderzoeksteam gaf hij zelf aan "zich niet bewust te zijn geweest van de druk, die medewerkers hebben ervaren als gevolg van eisen die hij stelde".
Ongepaste seksuele relaties
Vervolgens was ook sprake van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Zo concluderen de onderzoekers dat er ongevraagd naaktfoto's werden doorgestuurd, werden collega's nagefloten, in de billen geknepen en werden er opmerkingen gemaakt als "wie zou je liever pijpen: mij of...?". Daarnaast kwamen op de werkvloer van DWDD ook seksuele relaties voor. Blijkbaar vonden ze het normaal, dat mannelijke collega's met hogere functies het bed in doken met vrouwelijke collega's. Echter noemden DWDD-medewekers dit in gesprekken met de onderzoekscommissie ongepast of "vies". Ook waren sommige vrouwen zelfs niet meer welkom op de redactie, nadat ze zo'n relatie hadden verbroken.
Naast de DWDD was ook vooral bij WNL en NOS Sport veel sprake van grensoverschrijdend gedrag. Bij WNL waren medewerkers het meest ontevreden over de werksituatie. Zo werd bij deze omroep bijvoorbeeld het vaakst overgewerkt van alle omroepen binnen de NPO. Bij NOS Sport ging het voornamelijk over pesten, seksisme en discriminatie. Daar werd bijvoorbeeld veel "gejaagd" op vrouwen, die werden gezien als "loslopend wild" of "prooi".
"Doe normaal"
De onderzoekscommissie hoopt dat er niet meer wordt weggekeken bij grensoverschrijdend gedrag. In de meeste gevallen gaven respondenten van het onderzoek ook aan, dat ze meededen om een betere toekomst te creëren voor de nieuwe generatie. De onderzoekers raden onder andere aan dat presentatoren van tv-programma's goed begeleid worden en beter worden "beschermd tegen zichzelf". Een presentator heeft vaak een belangrijkere rol, doordat ze het boegbeeld zijn van een show. Dit moet niet de reden zijn om wangedrag goed te praten, vindt de onderzoekscommissie.
Daarom is het ook belangrijk, dat medewerkers makkelijk vertrouwenspersonen kunnen vinden voor klachten over de werksituatie. "Het veilig kunnen vertellen van je verhaal is een heel belangrijke stap, die al opluchting en erkenning kan geven," staat in het rapport. Al met al moeten mensen bij de publieke omroep gewoon "normaal doen" tegen elkaar. De publieke omroep moet zich, net als elke andere organisatie, bewust zijn van haar verantwoordelijkheid voor een veilige werkplek.
Het hele onderzoek Niets gezien, niets gehoord en niets gedaan | De zoekgemaakte verantwoordelijkheid kun je nalezen op de website van OGCO.
