Rinke was in jeugd omstander van seksueel misbruik bij klasgenoot: "waarom deed ik niks?"
Dat seksueel misbruik een zeer traumatische ervaring is voor het slachtoffer, dat weten we wel. Het heeft altijd veel impact op iemands leven. Al bestaat blijkbaar ook de second rape, waarbij omstanders van destijds het slachtoffer verder beschadigen. In talkshow Op1 vertelt journalist en schrijver Rinke hierover, die zelf ook omstander was van seksueel misbruik. Ze deed destijds niets en vraagt zich nu af: waarom?
Omstander van seksueel misbruik
In haar jeugd ontdekte journalist Rinke Verkerk het verhaal van klasgenoot Lenneke, die als minderjarige was misbruikt door haar opa. Iets wat eigenlijk al best gek was, aangezien de desbetreffende opa eerder seksueel misbruik pleegde bij een kantoormeisje. Hiervoor werd hij zelfs gestraft. En toch gebeurde het later dus weer bij Lenneke. Toen het verhaal rond ging, had het seksueel misbruik al plaatsgevonden. Omstanders konden hier destijds niets meer tegendoen. Alleen kwam Lenneke, na het seksueel misbruik van haar opa, nog niet helemaal af van haar traumatische verleden. Lenneke werd als slachtoffer van seksueel misbruik vervolgens namelijk een 'paria': ze werd uitgesloten in het dorp. Dit noemen ze ook wel second rape, of victim blaming, en kan worden tegengegaan. Alleen is het voor omstanders niet makkelijk, blijkt ook uit Rinkes verhaal.
'Besmet' worden
Rinke deed naar eigen zeggen niets tegen de second rape, omdat ze bang was om 'besmet' te worden "met whatever zij had". "Daar had ik geen zin in op m'n dertiende, in de puberjungle," legt Rinke uit aan de talkshowtafel bij Op1. Volgens haar kwam dit door de cultuur binnen het dorp, maar ook door de sfeer op de middelbare school en in de sociale kring. Het was overigens bijzonder, dat Lenneke zo snel openhartig werd over het seksueel misbruik. Normaal gesproken komt het bij kindslachtoffers juist minder snel naar buiten. Ze schamen zich en zijn bang voor de dader. Maar dat was nu gelukkig niet het geval. Lenneke vertelde er vrij snel over, waarna het seksueel misbruik meteen stopte.
Alleen ontstond zo ook de second rape, waarbij Lenneke werd uitgesloten door het hele dorp. Ze noemden het slachtoffer een 'aandachtstrekker' en haar familie 'aanstellers'. Echter is dit een tactiek van omstanders van seksueel misbruik. Ze vinden met name kindermisbruik "pijnlijk en angstaanjagend" en doen daarom alles eraan om niet op slachtoffers te lijken.
Dode hoek in samenleving
Rinke heeft zelf inmiddels excuses aangeboden aan Lenneke. Destijds was Rinke, net als andere omstanders, totaal niet aardig tegen haar klasgenoot. Geen wonder dan ook, dat Lenneke in eerste instantie de telefoon wil weggooien. Toch kon ze het contact met Rinke niet afwijzen. "Ze had eigenlijk de luxe niet om dat niet te willen," vertelt ze. Zij heeft namelijk nog steeds last van de second rape. Het seksueel misbruik zelf heeft ze inmiddels verwerkt, maar de omstandersreactie daarna nog niet. "Dat ik haar nu een bericht stuur om daar erkenning voor te geven - ook al was ik ook een trut tegen haar - ze kon het zich niet verloven om dat af te slaan."
Second rape is namelijk een groot probleem in de wereld. Wanneer daders van seksueel misbruik eenmaal zijn gestraft en terugkeren in de samenleving, geven mensen hen namelijk vaak een 'tweede kans'. "Als je de dader normaliseert, verklein je het gevoel van gevaar," vertelt Rinke. Dat terwijl het soms dus nog steeds misgaat. Het gebeurt overigens altijd onbewust, maar het is niet goed. "Als je niet kijkt naar dit probleem, wat heel groot is, creëer je een soort dode hoek in jouw gemeenschap waar niemand kijkt," vertelt Rinke. "En daar kun je geheimen verbergen.”
