Over narcisme: Is narcisme genetisch bepaald of niet?
Hoewel de meningen er over verdeeld zijn en er nog weinig onderzoek gedaan wordt naar narcisme, terwijl het zo ongelooflijk speelt in deze maatschappij, blijft de vraag of narcisme genetisch bepaald is, zeer geregeld voorbijkomen.
Er zijn hier twee groepen in te onderscheiden met twee verschillende standpunten. De ene groep beweert dat het te maken heeft met de opvoeding en dat er een trauma is opgelopen of verwaarlozing/emotionele mishandeling van het kind. Of het kind werd juist te veel verwend en is als een koning of koninginnetje opgegroeid, waardoor het een groot ego heeft ontwikkeld en doordat hun ouders hen zo overwaarderen, kunnen deze kinderen geen kritiek verdragen.
De andere groep beweert dat er wel degelijk erfelijkheidsfactoren een rol spelen. In mijn optiek spelen alle hierboven vermelde opties een grote rol bij het ontstaan van narcisme. Wat ik in mijn praktijk heel vaak tegenkom, is dat wanneer er sprake is van narcisme, ook de opa of oma, een oom of tante, of een vader of moeder hier aanleg voor heeft. Vaak zie ik het zelfs terug in hele takken van de familie, dus er is een hele lijn die dit doorgeeft aan elkaar. Dan kun je er niet aan voorbij gaan dat dit genetisch bepaald is als je er met je logisch verstand naar kijkt. Wat overigens niet wil zeggen, dat wanneer er een narcist in de familie is, meteen de hele familie narcistisch is! Want dat is weer de andere kant van de medaille. Wanneer er een narcist in de stamboom voorkomt, wil dat niet automatisch zeggen dat de rest van de familie per definitie ook narcistische trekken vertoont. Wat het dus tegelijkertijd heel moeilijk maakt om een duidelijke oorzaak te leggen waar narcisme zijn oorsprong vindt.
Ook de andere kant kom ik vaak tegen; de narcist in kwestie is in zijn vroege kinderjaren enorm verwaarloost, soms zelfs mentaal en fysiek mishandelt, wat ervoor heeft gezorgd dat hij of zij dit gedrag op latere leeftijd ook gaat inzetten. Puur, omdat hij/zij niet anders weet hoe te communiceren met de ander en een sterk afweer-/overlevingsmechanisme heeft ontwikkeld: "Eten of gegeten worden". Of de narcist heeft als kind ontdekt dat wanneer hij/zij manipuleert, ontkent of liegt, de ouders ditmaal niet boos worden en dus zet deze narcist op latere leeftijd, manipulaties, ontkenningen en list en bedrog in.
Ook hier geldt weer, ook de tegengestelde beweging kan het geval zijn; de narcist is in de vroege kinderjaren enorm door de ouders verwend, op handen gedragen, kon niks verkeerd doen en het kind stond voortdurend in de aandacht, waardoor deze is gaan geloven dat het eigen ik het centrum van de wereld is en alles op de manier moet gaan zoals deze het voor ogen heeft. Zo niet, dan is er ruzie in de tent en zal alles worden ingezet om het alsnog op deze manier voor elkaar te krijgen.
De narcist heeft zich dus als het ware niet ontwikkeld van zijn vroege kindertijd naar de volwassenheid en is blijven steken in zijn emotionele ontwikkeling.
Het is dan ook niet zo gek dat de narcist op latere leeftijd nog steeds het gedrag vertoont van een klein kind dat zijn zin niet krijgt.
Echter, factoren als: gebrek aan empatisch vermogen, geweten (waaronder schuld en berouw) en verantwoordelijkheidsgevoel zijn factoren die aantoonbaar minder ontwikkeld zijn bij narcisten als bij de "gemiddeld normale mens". Dit blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Wat betekent dat er in de ontwikkeling van de hersenen ook achterstand opgelopen wordt. Een interessant gegeven waar nog veel te weinig over bekend is, maar wel de moeite van het onderzoeken waard!
Door meer bekendheid en kennis te krijgen over deze persoonlijkheidspathologie zouden er misschien een stuk minder mensen slachtoffer hoeven te worden van narcistisch misbruik en er meer duidelijkheid, begrip en er- en herkenning zijn voor alle partijen.
Dit artikel is geschreven door Charlotte van der Hoeven, Coaching & Training. Iedere derde zondag van de maand verschijnt zij hier met een column op Ze.nl
Charlotte van der Hoeven is professioneel coach en therapeut en heeft zich gespecialiseerd in narcistisch misbruik. Meer informatie hierover kun je vinden op haar website www.narcismevrij.nl of op de Facebook-pagina van Narcismevrij.nl.
Charlotte schreef eerder onder andere:
Twijfels bij slachtoffers van narcistisch misbruik
De twee kanten van narcisme
De “echte” gesprekken met de narcist
De gevolgen van een narcistische vader of moeder hebben
Hoogsensitiviteit en narcisme
