5 dingen die de wetenschap niet kan verklaren

Waarom we slaap nodig hebben

Door de jaren heen zijn er talloze onderzoeken naar onze hersenen tijdens het slapen gedaan. Want waarom verspilt de mens zo’n een derde van zijn of haar leven aan slapen? Natuurlijk, we weten dat er veel processen in onze hersenen plaatsvinden als we slapen. En dat slapen noodzakelijk is, simpelweg omdat onze ogen anders toch wel dichtvallen. Maar kunnen de hersenen geen gegevens verwerken als we wakker zijn? Dat is een vraag waar de meningen over verdeeld zijn. Wel weten we wat er gebeurt als je niet slaapt. Als één nachtje doorhaalt word je bijvoorbeeld chagrijnig, duf en je concentratie gaat achteruit. En als je een langdurig slaaptekort hebt, heeft dit een ernstig effect op delen van je hersenen die je taal, geheugen, planning en tijdsbesef aansturen. We kunnen dus moeilijk zonder slaap, ook omdat we er zo aan gewend zijn. Toch veranderen we onze slaapgewoonten onbewust. Zo onderdrukken we onze slaap bijvoorbeeld door koffie te drinken.

Kijk, dat het krijgen van een orgasme absoluut voor veel dingen goed is, moge duidelijk zijn. En dat wij vrouwen dit genot af en toe gewoon verdienen, lijkt in principe een geldig excuus. Toch zijn wetenschappers er nog steeds niet helemaal uit wat nou de rol is van het vrouwelijke hoogtepunt. We hebben het orgasme niet nodig voor de voortplanting en kunnen zelfs zonder seks een orgasme bereiken (tijdens het sporten, bijvoorbeeld). Volgens de een is het vrouwelijk orgasme een bijproduct van de evolutie: vrouwen zouden hebben meegelift bij het ontstaan van mannelijke weefsels en zenuwen. Daarom zouden mannen ook hun (vrij nutteloze) tepels hebben. Andere wetenschappers beweren dat de baarmoeder door de zuigende beweging het sperma beter naar de eicel kan trekken. Harde bewijzen hiervoor ontbreken echter. Maar ja, hoe leuker de seks voor ons is, hoe vaker we het doen en hoe meer dit de voortplanting ten goede komt, toch?

Waarom we gapen

Argh, het is maar wát irritant (en vooral: storend voor collega's) als je de hele dag zit te gapen terwijl je er weinig aan kunt doen. Oké, het veelvuldig gapen is een teken dat we 's avonds ietsje eerder naar bed moeten. Daarnaast werkt gapen ook vaak aanstekelijk en gapen we niet alleen bij vermoeidheid of verveling. Zo zijn er bijvoorbeeld onderzoeken bij sporters gedaan en die blijken ook te gapen tijdens intensieve trainingen. Eén van de gokjes die wordt gedaan is dat de ophoping van kooldioxide maakt dat we moeten gapen. Hierdoor verhogen we het zuurstofgehalte in het bloed weer en verlagen we het koolstofdioxidegehalte. Omdat iedereen in één ruimte dezelfde lucht inademt, zou het gaapreflex ook bij anderen ontstaan. Hierdoor lijkt het of gapen aanstekelijk werkt, terwijl het in werkelijkheid gewoon het gelijktijdig optreden van een reflex is. Dit zou ook verklaren waarom we gapen bij vermoeidheid: als we moe zijn gaan we langzamer ademen, waardoor we minder zuurstof binnen krijgen... Een andere theorie is dat gapen een communicatiemiddel zou zijn en dat het een overblijfsel is uit de oertijd, of dat het een voorbereiding is op een inspanning. Deze theorie komt voort uit het feit dat een gaap je hartslag verhoogt, je bloeddruk laat stijgen en je spieren laat aanspannen.

Waarom is maar zo'n 10% van de mensen linkshandig? Of je rechts- of linkshandig bent, wordt deels bepaald door je omgeving en deels door je genen. Over het feit dat er überhaupt nog linkshandigen bestaan zijn veel theorieën. Zo is er de gevechtstheorie: volgens deze hypothese is linkshandigheid ideaal tijdens gevechten, omdat rechtshandigen de bewegingen van een linkshandige niet gewend zijn. Hierdoor heeft de linkshandige een grotere kans op overwinning, een hogere status, kinderen en hiermee kan hij zijn genen door te geven. Zo zouden linkshandigen blijven bestaan. Anderen beweren dat de kwaliteit van de gezondheidszorg verband heeft met linkshandigheid. Hoe beter de zorg, hoe meer linkshandigen. Ook deze theorie is erg onduidelijk en niet voldoende bewezen. Omdat de verhouding tussen rechts- en linkshandigen al jaren hetzelfde is, denken wetenschappers dat het iets te maken heeft met de samenwerking in de maatschappij. Hoe socialer iemand is, hoe meer mensen naar zijn zijde neigen. Een grote mate van samenwerking heeft dan tot gevolg dat er een rechtshandige meerderheid is.
 
Waarom giraffen een lange nek hebben
De gemiddelde giraf is zo'n vijf meter lang, maar deze enorme lengte heeft hij vooral te danken aan zijn ellenlange nek. De hamvraag: waarom heeft een giraf zo'n lange nek? Om uit hoge bomen te kunnen eten is dan het eerste wat in je opkomt. Toch zijn er genoeg giraffen die het diepe induiken om aan eten gekomen. Een ander gerucht dat de rondte in gaat is dat de giraffen hun nek nodig hebben voor de voortplanting. Mannelijke giraffen vechten met elkaar om vrouwtjes te veroveren, en dit doen ze door hun hoofden tegen elkaars benen en ribben te slaan. Een lange en sterke nek is daarbij altijd handig. Ook onderzoek wijst uit dat vrouwtjes het mannetje met de langste nek prefereren. Maar ja, waarom hebben de vrouwtjes dan ook zo'n lange nek? Wetenschappers denken dat de nek gedurende de evolutie steeds wat langer werd, zodat ze inderdaad beter bij hoge bomen konden. Later is de functie van de lange nek veranderd en werden er vrouwtjesgiraffen mee verleid.

Ken jij nog een verschijnsel dat onverklaarbaar is?