Over narcisme: hoe ga je om met een narcist op de werkvloer?

Wat als je een narcist als collega of manager hebt? Wat kun je verwachten? Er wordt veel gesproken over narcistisch misbruik in relaties tussen partners, ouders en kinderen, maar ook op de werkvloer komt dit nogal eens voor. En vaak, je raadt het al, zonder dat anderen dit doorhebben.

De narcist als collega is iemand die je goed in de gaten moet houden. Ze gaan voor hun eigenbelang en kunnen een team flink uit elkaar drijven. In hun ogen zijn collega’s eerder concurrenten dan mensen met wie je samenwerkt. En wanneer jij als collega bijvoorbeeld creatiever, slimmer of charismatischer bent, kan je het leven flink zuur gemaakt worden. 

Je ziet het dan ook vaak gebeuren dat wanneer er een narcist in een team rondloopt, het team op termijn versnipperd en uiteindelijk uit elkaar valt. Hoe komt dit?

Narcisten hebben de neiging om deining te zoeken en collega’s tegen elkaar op te zetten, dit kan heel subtiel, maar ook openlijk gebeuren. Dit om op deze manier zelf die interessante opdracht, functie of klus te krijgen en zichzelf te kunnen profileren als degene die het succes maakt. Daarnaast hebben ze de neiging overal de credits voor op te strijken en er met jouw ideeën vandoor te gaan. Ze voelen zich snel buitengesloten of tekortgedaan en dat zijn de momenten waarop ze gaan manipuleren.

Als je collega een narcist is, kun je dus maar beter voldoende afstand houden. Te gek voor woorden natuurlijk, alleen een narcist ziet in alles een wedstrijd en wil altijd macht en winnen. En tegen mensen die zo bedreven zijn in deze manier van samenwerken, daar kun jij als weldenkend mens echt niet tegenop. Tenzij je er dusdanig tegen gewapend bent, dat je je grenzen dúrft aan te geven en een helder en duidelijk standpunt in durft en blijft nemen. Dit kan een narcist zien als een teken van kracht, maar dat hoeft niet. Voorzichtigheid blijft in deze geboden, want niets zo grillig als de moodswings van een narcist en voor je het weet, zit je in een wedstrijd die je helemaal niet wilt spelen.

De narcist als leidinggevende is weer van een ander kaliber. Dit type werkgever kan je op handen dragen als je hem of haar duidelijk het gevoel geeft dat hij/zij de macht heeft en bepaalt. Dus zodra je tegengas geeft of deze narcist ergens mee confronteert, heb je kans op confrontatie. Aangezien de leidinggevende narcist geen tegenspraak duldt, kan dit uitmonden in woede, negeren of treiterijen die langdurig en subtiel voortgezet kunnen worden. Hiervoor geldt ook het advies: wees alert en hou afstand, beter nog is om een andere baan te gaan zoeken. Jij zult uiteindelijk vroeg of laat je wonden moeten likken en het veld moeten verlaten. 

Toch zie je dat op de hogere posities in het zakenleven het vaak narcisten zijn die hoge functies bekleden. Hoe kan dit, terwijl er eigenlijk zo slecht mee samen te werken valt?

Narcisten zijn charismatisch en tonen vaak leiderschap. En ze vertonen daar ook bijpassend gedrag bij wat mensen op bewust en onbewust niveau intimideert en imponeert. Daarnaast hebben ze niet tot nauwelijks empatisch vermogen en kunnen juist zij in tijden van stress een goeie focus bewaren en het bedrijf in goede banen lijden, terwijl anderen helemaal in de stress zitten. Dit kan zo zijn voordelen hebben. 

Maar wees met een narcist als collega, manager of leidinggevende altijd gewaarschuwd. Het is vaak een onveilige, instabiele werkomgeving en zolang je niet gezien wordt als concurrentie en tegensputtert, is het vol te houden. De vraag is alleen hoe lang je dit kunt en wilt volhouden. Respect en eigenwaarde voor je eigen ik staan te allen tijde bovenaan en daar dient niemand misbruik van te maken. Zit je in een dergelijke situatie en heb je handvaten nodig om hiermee om te kunnen gaan, dan kunnen we een afspraak maken voor coaching.

Dit artikel is geschreven door Charlotte van der Hoeven, Coaching & Training. Iedere derde zondag van de maand verschijnt zij hier met een column op Ze.nl

Charlotte van der Hoeven is professioneel coach en therapeut en heeft zich gespecialiseerd in narcistisch misbruik. Meer informatie hierover kun je vinden op haar website www.narcismevrij.nl of op de Facebook-pagina van Narcismevrij.nl.

Charlotte schreef eerder:

De gevolgen van een narcistische vader of moeder hebben
Hoogsensitiviteit en narcisme
Weten narcisten dat ze narcistisch zijn?
Hoe ontwikkelen narcisten zich naarmate ze ouder worden?