Review: Oorlogswinter

Media door Eline

De Tweede Wereldoorlog blijft een boeiend thema voor auteurs en filmmakers. Jan Terlouw debuteerde in 1972 met zijn deels autobiografische roman Oorlogswinter, over een jongen tijdens de Hongerwinter van '44-'45 in bezet Nederland. In 1973 mocht de oud-minister voor het boek een Gouden Griffel in ontvangst nemen. Inmiddels is het boek alleen in Nederland al ruim 300.000 keer verkocht, verschenen er 62 drukken en is het verhaal onder andere vertaald in het Engels, Italiaans, Frans en Zweeds. En dan nu de verfilming ervan!

Oorlogswinter draait om de veertienjarige Michiel van Beusekom (debutant Martijn Lakemeier), die tijdens de Hongerwinter van 1945 niet kan wachten tot hij iets mag doen in het verzet.  Michiel is de zoon van de burgemeester (Raymond Thiry) van een klein plaatsje vlak bij Zwolle, waar veel mensen heengaan om eten te halen.  Als Michiels buurjongen Dirk (Mees Peijnenburg), die meedoet aan een overval op het munitiedepot, aan hem vraagt of hij een belangrijke brief aan iemand wil bezorgen in het geval er met hem iets gebeurt, voelt Michiel zich eindelijk serieus genomen. De overval blijkt echter verraden, Dirk wordt opgepakt en degene bij wie hij de brief moet bezorgen, wordt doodgeschoten door de Duitsers.

Michiel opent de brief en vindt een kaart die hem naar een hol leidt waar de Engelse piloot Jack
(Jamie Campbell Bower) zich schuilhoudt. Dirk zou Jack naar een contactpersoon in Zwolle brengen maar nu hij er niet meer is, komt het op Michiel aan. Hij leert al snel dat goed en kwaad dicht bij elkaar liggen. Met zijn eenzaamheid en zijn missie Jack te redden, groeit ook zijn onafhankelijkheid. Maar oorlog is niet alleen maar spanning; de gruwelijke kant ervan ondervindt Michiel sneller dan hij had durven denken...
                                                                     
De film sleept je vanaf de eerste minuut mee in de oorlog die Michiel als welgesteld jongetje meemaakt, en kent geen opstartproblemen of 'ik-zou-wel-eens-willen-weten-hoe-lang-de-film-nu-al-duurt'-momenten. De 'dooddoeners' uit gemiddelde oorlogsfilms (Jodenvervolging, concentratiekampen en Hitler-imitaties) komen in Oorlogswinter niet voor. Het verhaal gaat over een Hollands jongetje dat zijn onschuld verliest. Hij leeft als zoon van de burgemeester in rijkdom en weelde en maakt de Tweede Wereldoorlog op een heel andere manier mee dan veel van zijn leeftijdsgenootjes. Zijn droom om mee te werken in het verzet komt uit, maar Michiel lijkt niet te weten waar hij aan begint. En wie hij kan vertrouwen.

Die andere kant van de oorlog maakt Oorlogswinter tot een niet-standaard Nederlandse oorlogsfilm. Koolhoven filmde in het met sneeuw bedekte Litouwen en dit sobere uiterlijk en de rust van de witte omgeving  staan in mooi contrast met de bloedige onrustige oorlog. Vergelijkingen met Zwartboek of Soldaat van Oranje kunnen eigenlijk niet worden gemaakt: naar mijn mening is Oorlogswinter beter en intenser dan die twee klassiekers bij elkaar.  Dat komt vooral door het sterke acteerwerk van onder meer Yorick van Wageningen (bekend van Hollywoodfilms als The New World en Beyond Borders), Anneke Blok (Alles is Liefde, De co-assistent), Melody Klaver (Afblijven!) en bovenal debutant Martijn Lakemeier in de rol van Michiel. Hij is uit honderden jonge talenten gekozen om de hoofdrol op zich te nemen, zonder enige ervaringen met speelfilms. De vijftienjarige Martijn sprong er volgens Koolhoven direct uit; een gevoelige en intelligente jongen bij wie je recht naar binnen kunt kijken. Die acteerprestaties doen on-Nederlands aan. Misschien zelfs wel door de ervaringen van Yorick van Wageningen, die eerder naast Colin Farrell, Christian Bale, Vin Diesel en Judi Dench speelde. 

Deze vier miljoen euro kostende productie is zonder meer de moeite van het bekijken waard. Hoewel de film qua verloop en gebeurtenissen enigszins afwijkt van het boek, is dit nergens storend. De vraag wat nu beter is, de film of het boek, kan ik dan ook niet beantwoorden. Oorlogswinter is vooral een prachtige en spannende film, met veel stil spel en een andere kijk op de oorlog. Tegen het einde zat ik met een brok in mijn keel door de intensiteit waarmee Koolhoven Michiel heeft neergezet en heeft laten groeien tot een volwassen man.  Of het hier nu gaat sneeuwen of niet, tijdens de komende koude wintermaanden is Oorlogswinter dé nieuwe Nederlandse film die je moet zien. Kruip in die bioscoopstoel en laat je meevoeren.

Oorlogswinter draait vanaf 27 november in de bioscoop.