Schizofrenie: onhandig maar niet ondragelijk

Psyche & spiritualiteit 17 jaar geleden door Redactie Ze.nl

Als een soort epistel beschrijft Elyn Saks haar levensverhaal. Het onbegrip in haar jeugd, de worsteling naar succes als wetenschapper en de eerste stappen in haar liefdesleven. Elyn heeft weinig oog voor vriendjes en wanneer ze voorzichtig aan een relatie met iemand van de universiteit begint, durft ze niet op haar eigen gevoel te vertrouwen. Inmiddels is Saks professor in onder andere de psychiatrie. Ze is zelf paranoïde schizofreen en driemaal opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis (en vastgebonden in een isoleercel). Steeds herstelde ze, maar nog elke dag ondervindt ze problemen door haar ziekte.

Onbegrip

Rode draad in De geschiedenis van mijn gekte is het onbegrip van de buitenwereld en haar directe omgeving voor haar ziekte. Saks beschrijft regelmatig situaties waarin ze graag over haar schizofrenie zou willen vertellen, maar hier door angst voor onbegrip van afziet. Op andere momenten wordt ze juist niet serieus genomen door vrienden en collega’s die weten van haar ziekte. Een tekenend voorbeeld speelt zich af op 11 september 2001; de ochtend van de aanslagen in New York. Net nadat Saks het nieuws heeft gehoord via een vriend, heeft zij afgesproken met een collega. Overweldigd door het nieuws stort ze haar angstgevoel en ontsteltenis uit bij collega Kaplan. Hij heeft het nieuws nog niet gehoord en gelooft haar pas op het moment dat via luidsprekers in het universiteitsgebouw iedereen oproepen om het pand te verlaten.

Strijd

In De geschiedenis van mijn gekte staan tal van dit soort passages. Doordat het verhaal vanuit de ik-persoon geschreven is, voelt het soms alsof je zelf met het onbegrip geconfronteerd wordt. Saks beschrijft een psychose vanuit haar vakgebied, maar vooral als patient, van binnenuit. Daarbij brengt ze haar eigen strijd tussen waan en werkelijkheid in beeld. Persoonlijke zaken als haar eigen psychiatrische behandeling, de afhankelijkheid van medicatie en de relatie met haar therapeuten laat ze niet onbesproken. Ze vertelt vooral ook wat haar geholpen heeft bij het omgaan met haar ziekte, waardoor ze steeds weer in staat was actief en productief te blijven. Hoewel succesvol, blijkt de strijd tegen haar ziekte een levenslang proces.

Deelgenoot

De geschiedenis van mijn gekte is een interessant en soms aangrijpend boek dat je kennis laat maken met psychiatrie. Saks wil vooral de vooroordelen rond psychiatrisch patiënten ontkrachten en naar mijn idee lukt dat aardig. De combinatie van wetenschappelijke informatie en persoonlijke betrokkenheid maakt het verhaal erg aannemelijk. Saks maakt je echter als lezer ook deelgenoot van de persoonswisselingen in haar hoofd en en daardoor wordt het verhaal soms behoorlijk verwarrend. De trieste toon verandert dan plots in een onrustige gedachtenrateling. Ik moet bekennen ik die stukken zelf het liefst oversloeg. Heb je interesse in geestesziekten dan is De geschiedenis van mijn gekte een aanrader, maar wanneer je 'gekken' liever op afstand houdt, kun je ook dit boek beter laten voor wat het is.