Column Johannet van Hasz: Bevrijdt jezelf

Wanneer we daarin iets goed doen worden we beloond, wanneer we iets ‘verkeerd’ doen worden we daarop aangesproken of zelfs voor gestraft. En zo ontstaat een conditionering, na verloop van tijd weet je automatisch hoe het wel en niet hoort, zonder daar nog bij na te denken.

Als kind kunnen we eigenlijk niet veel anders dan de regels en verwachtingen van onze opvoeders opvolgen. Je wordt als het ware geprogrammeerd door de dingen die de volwassenen jou als kind hebben geleerd en je bootst ze na. Sommige kinderen durven te rebelleren maar dit wordt meestal door de omgeving als negatief bestempeld waardoor deze vaak sterke persoonlijkheden, buiten de boot vallen of geheel hun eigen weg gaan, met vaak de nodige schuldgevoelens over hun eigen gedrag. Lastig wordt het wanneer je als volwassene nog steeds een onbewuste strijd aan het leveren bent met de conditioneringen uit je jeugd, iets wat ik veel tegenkom in de praktijk.

Conditioneringen zijn vaak ook cultuur gebonden; wat is wel en niet geoorloofd in het land waar je opgroeit, maar ook in de regio, de stad, het dorp of de buurt waarin je woont, en uiteindelijk binnen het gezin. Ook je ouders zijn door hun opvoeding en omgeving geconditioneerd en zo nemen wij dus van alles over van anderen in onze omgeving. Daarnaast hebben we de beïnvloeding van de media als televisie en internet en met name de reclames die psychologisch doordacht zijn en overal voorbij flitsen.

De vraag is alleen of we door al deze invloeden, waarmee we al vanaf onze geboorte worden opgezadeld en geprogrammeerd, nog wel werkelijk onszelf kunnen en durven zijn. In mijn praktijk zie ik steeds vaker de 30-plussers die in een identiteitscrisis of burn-out belanden. Niet zo vreemd eigenlijk, vooral niet wanneer je je hele leven al aan allerlei verwachtingen en bewuste en onbewuste programmeringen probeert te voldoen. Vaak zie ik dat mensen het gevoel hebben vast te zitten, terwijl dit niet werkelijk zo is. Door beperkt te kijken naar de verwachtingen van anderen en de maatschappij blijkt het erg moeilijk nog een opening te zien. De opening naar gewoon de dingen op jouw manier te durven doen en jezelf te mogen zijn.

Alleen wanneer wij ons bewust worden van onze conditioneringen kunnen we werkelijk in onze kracht komen te staan en worden wie we zijn: onszelf. Probeer je eens bewust te worden van de overtuigingen die je hebt gevormd en te achterhalen of deze wel werkelijk van jezelf afkomstig zijn. Of ben je wellicht iemand aan het papagaaien? Wordt je bewust van waaruit je denkt en handelt en waarom je bepaalde dingen doet zoals je ze doet in plaats van ze automatisch te doen. Toets je waarnemingen, inzichten en oordelen en tel eens tot tien voor je je mening ventileert.

Je zult bemerken dat dit in het begin confronterend kan zijn en je aan het twijfelen kan brengen. Maar het is wel de eerste stap tot zelfonderzoek en durven te worden wie je bent. Wellicht kom je angsten tegen, onderzoek dan eens of deze werkelijk van jou afkomstig zijn, of is het toevallig ook een angst van een van je ouders? Zo toevallig is dat meestal niet. Een voorbeeld van een Nederlandse culturele conditionering die in mijn ogen veel mensen beperkt in hun doen en laten is: ‘doe maar normaal dan doe je al gek genoeg’.Een ander voorbeeld van een gezinsconditionering die veel voorkomt is: je hebt van huis uit geleerd altijd eerst voor een ander te zorgen en dan pas voor jezelf, eigenlijk is het een beetje onbeleefd dit niet te doen. Grote kans dat je dit zelf nu ook nog onbewust doorvoert en jezelf daarmee te kort doet omdat je weet dat het niet beleefd is eerst aan jezelf te denken, je zou je schuldig voelen wanneer je dat wel zou doen.

Kijk eens naar dit soort diepgewortelde zaken en vraag je bij jezelf eens af of je je daar nog wel prettig bij voelt. Het lijkt allemaal niet zo ernstig maar niet zelden liggen dit soort overtuigingen wel degelijk ten grondslag aan een burn-out of zelfs depressie. Het is dus zaak eens bewust te kijken naar je gedachten en handelen, vooral wanneer je niet zo happy bent met je situatie.

Een ander nadeel van je vasthouden aan oude overtuigingen is dat je energie in het hier en nu niet optimaal kan stromen en ze je zicht vertroebelen en ontwikkeling beperken. Probeer dus altijd met een open blik een nieuwe situatie te betreden en je oordeel te toetsen op waarheid. Is dit je eigen waarheid? Of die van je buurvrouw, vader, collega of ben je beïnvloed door de reclameboodschap die je net langs zag komen?

Een advies dat ik tot slot nog wil meegeven: wees moedig, neem niet alles klakkeloos aan maar toets voor jezelf of het klopt voor jou. Een moment van stilte of meditatie kan je daar al bij helpen. Kijk in je hart en durf je eigen weg te gaan, je eigen mening te ventileren en laat je niet beperken door de mening of verwachting van een ander.

Klik hier voor de website van Jonannet.